4 فوریه 2024- در مطالعه‌ای که اخیراً در مجله آمریکایی تغذیه بالینی منتشر شده است، محققان یک تحقیق متابولومیک را برای روشن کردن تأثیرات روزه داری ماه رمضان بر سلامت و متابولیسم انجام دادند. گروه مورد مطالعه شامل 72 شرکت کننده بود که مدت کوتاهی قبل و بعد از روزه داری ماه رمضان نمونه های خونی آنها جمع آوری شد و بر اساس آزمایشات خون، محققان نمرات متابولیک آنها را ثبت کردند. یافته‌های این مطالعه، که از مقایسه ی نمرات متابولیک شرکت‌کنندگان با امتیازات ثبت شده از مطالعه ی بیوبانک بریتانیا بدست آمد، نشان می‌دهد که روزه‌داری در ماه رمضان به طور قابل‌توجهی خطر ابتلا به سرطان‌های ریه، سرطان کولورکتال و سرطان سینه را کاهش می‌دهد.

آیا محرومیت بدن از غذا می تواند شما را سالم تر کند؟

روزه گرفتن، پرهیز عمدی از مصرف غذا و گاهی مایعات، به دلایل بالینی، مذهبی، سیاسی و تناسب اندام (که اخیر ترند شده است) است. گزارش‌ها نشان می‌دهند که در سطح جهان، بسیاری از افراد آگاه به سلامت به سمت «روزه‌داری با محدودیت زمانی» گرایش دارند، رویکردی که خوردن روزانه را به یک دوره ی از پیش تعیین‌شده در هر روز (معمولاً شش تا هشت ساعت) محدود می‌کند. این روند که با اصطلاح «روزه ی متناوب» رایج شده است، نویدبخش بهبود سلامت عمومی، کاهش وزن و مزایای تناسب اندام است.

متأسفانه، جدای از شواهد مشاهده‌ای برای کاهش وزن، مطالعات جامع متابولیک و همگروهی در مورد سایر مزایای روزه‌داری با محدودیت زمانی وجود ندارد. رمضان، ماه روزه، تأمل، نماز و اجتماع مسلمانان، در همه ویژگی های روزه داری با محدودیت زمانی، به جز هدف آن مشترک است (رمضان روزه دینی است). این ماه یک «آزمایش طبیعی» برای تعیین کمیت تأثیرات مثبت یا منفی روزه‌داری با محدودیت زمانی فراهم می‌کند.

دو تحقیق قبلی که به بررسی تاثیر روزه ی ماه مبارک رمضان بر سلامتی پرداخته اند در مقیاس کوچک انجام شدند(با حضور 11 و 25 نفر)، و از ابزارهای تحلیلی قدیمی متمرکز بر افراد دارای اضافه وزن و چاق استفاده کردند که نماینده ی مناسبی برای رسیدن به تناسب اندام نیستند. این نیاز به یک مطالعه به روز با استفاده از جدیدترین تکنیک های متابولومیک و یک گروه نمونه بزرگتر و تعمیم یافته را نشان می دهد که نتایج آن میلیاردها مسلمان و مردمی را که به سلامت فکر می کنند در سراسر جهان آگاه کند.

در مورد این مطالعه

در مطالعه ی حاضر، محققان تغییرات متابولومیک را پس از روزه داری ماه رمضان ثبت کردند. گروه مطالعه آنها مطالعه رمضان لندن (LORANS) بود، یک گروه مشاهده‌ای شامل 140 مسلمان که در ماه رمضان روزه می‌گیرند. جمع آوری داده های مطالعه شامل اطلاعات دموگرافیک، پرونده ی پزشکی و دو نمونه خون ارائه شده چند روز قبل و چند روز پس از شروع روزه داری بود. علاوه بر این، فشار خون و ترکیب بدنی در طول جلسات نمونه گیری خون ثبت شد.

معیارهای ورود به مطالعه شامل سن (بالای 18 سال)، مدت زمان مورد نظر روزه داری (20 روز یا بیشتر)، و سوابق داده های تکمیل شده بود. زنان باردار از مطالعه حذف شدند. پس از حذف به دلیل الزامات معیارهای برآورده نشده، 72 شرکت‌کننده برای تجزیه و تحلیل داده‌ها وارد این متاآنالیز شدند که همگی رضایت آگاهانه کتبی برای شرکت در مطالعه را ارائه کردند.

نمونه‌های خون برای جداسازی پلاسما پردازش شدند، که به نوبه خود تحت طیف‌سنجی تشدید مغناطیسی هسته‌ای با توان بالا (NMR) با استفاده از پلت فرم Nightingale قرار گرفتند. پلت فرم Nightingale به دلیل توانایی آن در شناسایی و تعیین کمیت 169 لیپید و متابولیت انتخاب شد. همچنین به این دلیل انتخاب شد که در گردآوری مجموعه داده های بیوبانکبریتانیا نیز از همین پلتفرم استفاده شده بود. بیوبانک انگلستان یک مطالعه آینده نگر گروه بزرگ در سراسر بریتانیا است که شامل 500هزار شهروند انگلیسی نماینده ی این کشور است.

مدل‌های خطی با اثرات مختلط برای مقایسه قرائت‌های NMR از نمونه‌های خون ارائه‌شده قبل و بعد از روزه‌داری مورد استفاده قرار گرفتند که امکان مقایسه یک به یک تغییرات متابولیت‌های ناشی از فرآیند روزه‌داری را فراهم کرد. علاوه بر این، قرائت‌های متابولیت پلت فرم Nightingale بیوبانک بریتانیابرای محاسبه امتیازات خطر متابولیک بیماری‌های مزمن رایج، از جمله سرطان‌ها و اختلالات متابولیک قلبی، مورد استفاده قرار گرفت. سپس این مقادیر در قرائت‌های NMR از این مطالعه برای اندازه‌گیری تغییر نسبی در خطر بیماری های مزمن در نتیجه ی روزه‌داری ماه مبارک رمضان (و با تعمیم برای روزه داری متناوب) اعمال شد.

یافته های این مطالعه

تجزیه و تحلیل های دموگرافیک نشان داد که میانگین سنی گروه 72 نفره ی این مطالعه 45.7 سال بود که 35 نفراز آنها(48.6%) مرد بودند. ارزیابی‌های بدنی در طول بازدیدهای جمع‌آوری خون نشان داد که شرکت‌کنندگان به طور متوسط 1.7 کیلوگرم و 1.1 درصد از چربی بدن خود را در دو تا سه هفته بین اندازه‌گیری‌ها از دست دادند.

تجزیه و تحلیل پلت فرم Nightingale نشان داد که ازمیان 169 متابولیت اندازه گیری شده، 14 مورد به طور قابل توجهی تغییر کردند، که شامل یک نشانگر التهاب، یک اسید آمینه، دو متابولیت مرتبط با گلیکولیز، دو جسم کتونی، دو تری گلیسیرید و شش زیر کلاس از لیپوپروتئین ها بودند. بیشترین تفاوت قبل و بعد از ماه رمضان بطور معکوس برای لاکتات(0.31- = β؛ P <0.001)، استات(0.22- = β؛ P <0.001)، تیروزین(0.10- = β؛ 0.019=P)، و بطور مستقیم برایاستون (0.10 = β؛ 0.019=P)، مشاهده شد.

برای تعیین نمرات خطر متابولیک، از ویژگی های پایه 117981 شرکت کننده در بیوبانکانگلستان برای تعیین هفت امتیاز استفاده شد، از جمله دیابت (با استفاده از 46 متابولیت)، بیماری عروق کرونر قلب(با استفاده از 16 متابولیت) ، فشار خون بالا (با استفاده از 25 متابولیت)، نارسایی کلیوی با استفاده از 12 متابولیت)، سرطان ریه (با استفاده از 12 متابولیت)، سرطان کولورکتال(با استفاده از 2 متابولیت) و سرطان سینه (با استفاده از 1 متابولیت).

اعمال این نمرات برای شرکت کنندگان در مطالعه حاضر نشان داد که خطر نسبی سرطان های ریه، کولورکتال و پستان به ترتیب 9.6٪، 2.4٪ و 1.1٪ کاهش یافته است. در مقابل، سایر پیامدهای اندازه گیری شده هیچ تغییری در نمرات خطر متابولیک را نشان نداد.

نتیجه گیری

در مطالعه حاضر، محققان از روزه داری ماه مبارک رمضان به عنوان یک آزمایش طبیعی برای بررسی اثرات روزه داری با محدودیت زمانی بر سلامت افراد و خطر بیماری های مزمن استفاده کردند.

برای محاسبه امتیاز خطر متابولیت بیماری مزمن، از طیف‌سنجی NRM پیشرفته و با کارایی بالا از طریق پلتفرم Nightingale استفاده گردید. هنگامی که بر روی 72 شرکت‌کننده در مطالعه اعمال شد، نمرات خطر متابولیک نقش مفید روزه‌داری ماه رمضان را در کاهش خطر ابتلا به سرطان‌های خاص مانند ریه (9.6- درصد)، کولورکتال (2.4-درصد) و پستان (1.1-درصد) نشان داد، در حالی که هیچ اثر قابل اندازه گیری بر خطر بیماری های قلبی عروقی نداشت.

روزه داری ماه رمضان با تغییرات مطلوب کوتاه مدت در پروفایل متابولیکی مربوط به خطر ابتلا به برخی بیماری های مزمن همراه است. این یافته ها باید در مطالعات آینده و بزرگتر با پیگیری طولانی تر و نتایج بالینی بیشتر مورد بررسی قرار گیرند.

منبع:

https://www.news-medical.net/news/20240204/Ramadan-fasting-linked-to-favorable-metabolic-changes-and-reduced-chronic-disease-risk.aspx